Oświetlenia zasadnicze i dodatkowe

Przy każdym układzie oświetleniowym, zrealizowanym przy pomocy jednego lub większej ilości źródeł światła, jedno z nich stanowi światło zasadnicze, to światło, które ma za zadanie wymodelowanie powierzchni i przestrzenności przedmiotu, które nadaje zdjęciu charakter.

Stosunkowo rzadko jedno źródło światła daje fotografowi pełną swobodę uzyskiwania zamierzonego oświetlenia. Stosuje on wtedy dodatkowe źródła światła, jak żarówki, lampy błyskowe, czasem również światło słoneczne, oraz różnego rodzaju urządzenia, odbijające światło, jak zwierciadła, folie staniolowe, ekrany papierowe, czy inne.

Jak wiemy, w pewnych przypadkach zwiększenie ilości źródeł światła likwiduje światła szczytowe; jednakże świadome i racjonalne stosowanie dodatkowych źródeł światła umożliwia uzyskiwanie wyników nieosiągalnych przy użyciu jednego reflektora.

Dodatkowe źródła światła mogą pełnić dwojaką rolę w zależności od usytuowania ich względem osi AP — aparat — przedmiot (rysunek 47, AP). Gdy np. Z jest zasadniczym źródłem światła, nie oświetli ono odświetlnej zacienionej części przedmiotu. Żeby uzyskać na niej, aczkolwiek ciemne, ale widoczne szczegóły, stosujemy rozświetlające źródło światła R1 lub R2 słabsze, lub umieszczone dalej od przedmiotu niż Z. Najczęściej ustawiamy je w pobliżu AP, w każdym razie w przestrzeni między aparatem i przedmiotem, R2 rzadziej poza aparatem (R1). Światło to oświetla dużą część widzianej przez aparat powierzchni przedmiotu. Oświetla ono również część powierzchni przedmiotu, oświetloną przez światło zasadnicze. Światło rozświetlające sumuje się ze światłem zasadniczym. Dlatego przy takim układzie musi powstać zróżnicowanie jasności obu tych części powierzchni.

Drugi rodzaj światła dodatkowego to światło efektujące. Zasadniczo umieszczamy je poza przedmiotem (rysunek 47, E). Oświetla ono niewielką część widzianej przez aparat powierzchni przedmiotu i stanowi najczęściej najjaśniejszy element jego powierzchni. Oświetlenie efektujące wzbogaca tonalność obrazu, zwiększając w pewnym stopniu wrażenie przestrzenności przedmiotu.

Oświetlenie górne może odgrywać rolę rozświetlającego i efektującego. Stosowane jest najczęściej w portrecie do tonalnego rozjaśnienia włosów modela. W innych przypadkach rzadko spotykane.