W praktyce fotoamatora wystarczającą dokładność mają tzw. pamięciowe tabele naświetleń dla światła dziennego i żarowego. Każda z nich składa się z dwóch części: pierwszej (I) — podającej naświetlenie w ustalonych ściśle warunkach oraz z drugiej (II) — omawiającej odchylenia od tych warunków.
Oto pamięciowa tabela naświetleń dla oświetlenia dziennego:
Część I
1. Emulsja panchromatyczna o czułości 20—21 DIN;
2. Dzień słoneczny, niebo bez chmur;
3. Przedmiot fotografowany w 50% oświetlony bezpośrednimi promieniami słońca, w 50% ocieniony. (Np. ulice oświetlone z boku, gdy jedna ich strona znajduje się w cieniu);
4. W przypadku krajobrazu — krajobraz bezśnieżny;
5. Nie wyżej niż 1000 m nad poziomem morza;
6. Nie wcześniej niż na 2 godziny po wschodzie słońca i nie później niż na 2 godziny przed zachodem słońca;
7. Przysłona 1 : 16;
8. Migawka 1/100 sek.
Uwaga!
Tabela dotyczy błon wywoływanych w wywoływaczu energicznym. (Np. błona Fotopan Super wywołana w wywoływaczu uniwersalnym, rozcieńczonym jak do papierów, w temperaturze 18 °C, czas wywoływania 220 sek. Dla wywoływaczy typu D76 naświetlamy o 1 podziałkę więcej, dla Atomalu F — o 2 podziałki więcej).
Część II
W części tej nie będziemy podawać krotności naświetlenia, a jedynie ilość podzialek, które musimy przesunąć na skali migawki, przysłony, czy też obu razem. Tak więc zamiast zwiększenia naświetlania czerokrotnego, zalecimy zwiększyć nastawienie aparatu o 2 przedziałki — dwie na skali przysłon lub dwie na skali migawki, względnie jedną na skali przysłon i jedną na skali migawki. Tak więc naświetlenia
są identyczne (w granicach tolerancji). Ponieważ warunki podane w części I często się zmieniają, musi się zmieniać i ostateczny wynik — naświetlenie.
1. Przy zmianie czułości błony poprawki w naświetlaniu są następujące:
2. Gdy na niebie są obłoki (cumulusy) odbijające światło, lecz nie zasłaniające bezpośrednich promieni słońca — o jedną podziałkę mniej.
Gdy słońce jest zakryte lekkimi, przezroczystymi obłoczkami, a przedmioty rzucają jeszcze dostrzegalny cień — o jedną podziałkę więcej (słońce zamglone).
W dzień pochmurny — o dwie podziałki więcej.
W dzień ponury — o 3 do 6 podziałek więcej, zależnie od zaciemnienia nieba. Określenie „dzień ponury” jest bardzo dowolne. W dniu takim ilość światła jest trudna do ocenienia „na oko”. Dlatego należy raczej naświetlać więcej.
3. W dzień słoneczny, przedmiot w cieniu — naświetlać o 1 podziałkę więcej.
Otwarte przestrzenie, plaże, wielkie place, pola, łąki — o 1 podziałkę mniej.
Nad morzem (i na morzu) — o 2 do 3 podziałek mniej.
Wąskie uliczki, podwórka, parki, rzadki las — o 1 do 2 podziałek więcej.
Wnętrza o dużych oknach, nie oświetlone bezpośrednimi promieniami słońca — o 3 do 4 podziałek więcej.
Ciemne wnętrza, ciemny las — o 5 do 7 podziałek więcej.
4. Śnieżny krajobraz, zwłaszcza w słońcu — o 2 podziałki mniej.
5. Powyżej 1000 m nad poziomem morza, szczególnie wtedy gdy fotografowana przestrzeń jest odsłonięta — o 1 podziałkę mniej.
6. W okresie pomiędzy pierwszą i drugą godziną po wschodzie słońca oraz drugą i ostatnią przed zachodem słońca — o 1 podziałkę więcej.
W okresie od wschodu do pierwszej godziny po wschodzie oraz ostatnią godzinę przed zachodem słońca — o 2 do 3 podziałek więcej. Około pół godziny przed wschodem i około pół godziny po zachodzie słońca, jedynie w dni bezchmurne — o 4 do 7 podziałek więcej.
7. 8. Wychodząc z wzoru Bunsena — Roscoe E = it, gdzie E — naświetlenie, i — natężenie oświetlenia w luksach, t — czas naświetlania, dochodzimy do wniosku, że natężenie oświetlenia emulsji (otwór przysłony) równoważy czas naświetlenia (migawka). Jeżeli zatem w danych warunkach przy przysłonie 5,6 powinniśmy naświetlać 1/250 sek., to taki sam efekt fotochemiczny otrzymamy dla skali migawek nowego typu:
